1. Ile funduszy na politykę spójności?

Z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 Polska otrzyma 82,5 mld euro. 

Na tę kwotę składają się:

• ok. 76,9 mld euro dostępnych w programach operacyjnych, w tym ponad 252 mln euro na wsparcie bezrobotnej i nie uczącej się młodzieży,
• ok. 700 mln euro dostępnych w programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej,
• 4,1 mld euro na projekty infrastrukturalne o znaczeniu europejskim w obszarze transportu w ramach instrumentu „Łącząc Europę”,
• ok. 473 mln euro z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących oraz odzież i inne podstawowe artykuły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej,
• ok. 287 mln z zarządzanej przez KE, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną,
• ok 71 mln euro na działania innowacyjne związane z rozwojem obszarów miejskich.

Środki te będzie można zainwestować m.in. w badania naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi ekspresowe), rozwój przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku (kolej, transport publiczny), cyfryzację kraju (szerokopasmowy dostęp do Internetu, e-usługi administracji) czy włączenie społeczne i aktywizację zawodową.

Ponadto podatek VAT w projektach dofinansowanych z Funduszy Europejskich będzie kosztem kwalifikowalnym, co oznacza utrzymanie możliwości jego refundacji. Poziom dofinansowania unijnego w wysokości 85 proc. (dla regionów mniej rozwiniętych) oraz 80 proc. dla Mazowsza.

2. Umowa Partnerstwa

23 maja 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła Umowę Partnerstwa - najważniejszy dokument określający strategię inwestowania nowej puli środków europejskich w naszym kraju. Polska jest jednym z pierwszych krajów UE, który zakończył negocjacje Umowy Partnerstwa. 

W dokumencie przedstawiono m.in.: 

• najważniejsze zasady inwestowania funduszy unijnych,
• powiązania pomiędzy funduszami a dokumentami strategicznymi, 
• podział funduszy na poszczególne dziedziny,
• układ programów operacyjnych, 
• podział odpowiedzialności za zarządzanie pieniędzmi europejskimi pomiędzy szczebel regionalny i centralny. 

Nowością jest ujęcie w jednym dokumencie, w celu lepszej koordynacji, funduszy polityki spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa. 

Zgodnie z Umową Partnerstwa fundusze zostaną zainwestowane w te obszary, które w największym stopniu przyczynią się do rozwoju Polski. Wśród nich: 

• zwiększenie konkurencyjności gospodarki,
• poprawę spójności społecznej i terytorialnej kraju,
• podnoszenie sprawności i efektywności państwa. 

Nominalnie wciąż najwięcej będziemy inwestować w infrastrukturę transportową (drogową i kolejową), ale największy wzrost wydatków dotyczyć będzie innowacyjności i wsparcia przedsiębiorców. Dzięki szerszej ofercie zwrotnych instrumentów finansowych (m.in. pożyczek, poręczeń) będzie można wesprzeć więcej projektów realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Nadal finans owane będą inwestycje w ochronę środowiska i energetykę, także projekty m.in. z dziedziny kultury, zatrudnienia, edukacji czy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. 

Samorządy województw będą zarządzać większą niż dotąd pulą europejskich pieniędzy. W latach 2007-2013 ok. 25 proc. wszystkich środków było wdrażanych przez samorządy, obecnie będzie to niemal 40 proc. 

Nowy budżet to również inwestycje w miasta. Wsparcie otrzymają projekty związane z kompleksową rewitalizacją (w tym rewitalizacją społeczną), ekologicznym transportem miejskim, gospodarką niskoemisyjną. Ponadto, miasta wojewódzkie wraz z okalającymi je gminami będą realizować wspólne projekty, m.in. związane z dostępnością komunikacyjną.

Umowę Partnerstwa przygotowują wszystkie kraje Unii Europejskiej. W Polsce instytucją wiodącą było Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, ale dokument powstał we współpracy z innymi urzędami centralnymi, samorządami i partnerami społecznymi i gospodarczymi.

3. Krajowe programy operacyjne

W latach 2014-2020 fundusze polityki spójności zainwestujemy poprzez 6 krajowych programów operacyjnych, w tym jeden ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie). Umowa Partnerstwa jest dla nich punktem odniesienia. Programami krajowymi zarządzać będzie minister właściwy ds. rozwoju regionalnego. 

Podział środków unijnych na programy krajowe:

• Program Infrastruktura i Środowisko 27,41 mld euro
• Program Inteligentny Rozwój 8,61 mld euro
• Program Polska Cyfrowa 2,17 mld euro
• Program Wiedza Edukacja Rozwój 4,69 mld euro
• Program Polska Wschodnia 2 mld euro
• Program Pomoc Techniczna 700,12 mln euro

4. Regionalne programy operacyjne

W latach 2014-2020 samorządy województw będą zarządzać około 40 proc. funduszy polityki spójności - 31,28 mld euro. Zainwestują te pieniądze poprzez regionalne programy operacyjne. Programy regionalne będą dwufunduszowe, tj. finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. To nowość w porównaniu z perspektywą 2007-2013. 

Podział środków unijnych na programy regionalne przedstawia poniższa tabela.

WOJEWÓDZTWO CAŁKOWITA ALOKACJA NA RPO CENY BIEŻĄCE, EURO

• Dolnośląskie 2 252 546 589 
• Kujawsko-Pomorskie 1 903 540 287
• Lubelskie 2 230 958 174
• Lubuskie 906 929 693
• Łódzkie 2 256 049 115 
• Małopolskie 2 878 215 972
• Opolskie 944 967 792
• Podkarpackie 2 114 243 760
• Podlaskie 1 213 595 877
• Pomorskie 1 864 811 698
• Śląskie 3 476 937 134
• Świętokrzyskie 1 364 543 593 
• Warmińsko-Mazurskie 1 728 272 095
• Wielkopolskie 2 450 206 417
• Zachodniopomorskie 1 601 239 216
• Razem 15 29 187 057 412
• Mazowieckie 2 089 840 138

Razem 16 31 276 897 550